نوار قلب یا الکتروکاردیوگرافی

پیشینه استفاده از دستگاه الکتروکاردیوگرافی یا نوار قلب به بیش از صد سال می‌رسد. از زمانی که دکتر انتیهورن آلمانی در سال 1893 دریافت که قلب انسان سیگنال‌هایی الکتریکی تولید می‌کند که قابل ضبط در سطح بدن هستند، تاکنون که همچنان توسط دستگاه الکتروکاردیوگرافی، عملکرد الکتریکی قلب را بررسی می‌کنیم، زمان زیادی می‌گذرد. اما الکتروکاردیوگرافی یا نوارقلب همچنان اصالت، اهمیت و جانشین‌ناپذیری خود را حفظ کرده است گو اینکه حجم دستگاه‌ها با استفاده از تکنولوژی‌های نوین کوچک‌تر، حساسیت آن‌ها بیشتر، خطاهای دستگاه کمتر و مجهز به ارسال اطلاعات، ثبت، طبقه‌بندی و تفسیر یافته‌ها شده‌اند. دستگاه الکتروکاردیوگرافی ما در کلینیک دلتا بیمارستان لاله علاوه بر این‌ها قابلیت انتقال اطلاعات به‌وسیله سیستم Blue-tooth را دارد که موجب راحتی بیشتری در اخذ نوارقلب برای بیمار می‌شود.

دستگاه الکتروکاردیوگرافی نه‌تنها در تشخیص بسیاری از بیماری‌های قلبی راهگشا و مهم است، بلکه برخی از بیماری‌های قلبی، خصوصا بیماری‌های ریتم قلبی انحصارا به‌وسیله دستگاه الکتروکاردیوگرافی یا همان نوار قلب ساده تشخیص داده می‌شوند.

طیف وسیعی از اطلاعات می‌تواند توسط الکتروکاردیوگرافی در مورد بیماری‌ها و ساختمان قلب در اختیار پزشک قرار بگیرند. بدین ترتیب دستگاه الکتروکاردیو گرافی اطلاعات تشخیصی زیادی را در مورد عروق قلب، تنگی این عروق، سایر خطرات قلب، ضخامت عضلات قلب، وضعیت کارکرد الکتریکی قلب و حالت پرده اطراف قلب (پریکارد) را به‌دست بدهد. بنابراین هم تغییرات حاد در قلب مانند سکته قلبی  و هم تغییرات مزمن مانند فشار خون می‌تواند نماهای مشخصی در نوارقلب ایجاد کند که در کار تشخیص و درمان کمک شایان توجهی به پزشک می‌کند.

نوار قلب الکتروکاردیوگرافی
نوار قلب الکتروکاردیوگرافی

دستگاه‌های جدید الکتروکاردیوگرافی یا نوارقلب از نظر کاربردی بسیار سهل‌تر از دستگاه‌های نسل‌های قبلی هستند. نه‌تنها گرفتن نوارقلب کار ساده‌تری شده است بلکه این دستگاه‌ها با الگوریتم‌هایی که برایشان به صورت نرم‌افزاری تعریف شده است می‌توانند در تفسیر یافته‌های موجود در نوار قلب بیمار به پزشک کمک کنند، برای مثال می‌توانند موج‌ها و فواصل الکتریکی را اندازه بگیرند، بیماری احتمالی را تشخیص دهند، در تعیین نوع ریتم یا آریتمی کمک کنند و محور قلب را (یافته‌ای مهم در نوارقلب) به راحتی و با مقادیر دقیق معین کنند.

سیگنال‌های الکتریکی قلب که به‌وسیله الکتروکاردیوگرافی یا نوارقلب از سطح بدن ثبت و رکورد می‌شوند قبل از نمایش روی کاغذ به‌صورت نوار، به‌صورت نوار قلب، فیلتر می‌شوند، این فیلتریزه کردن الکتریکی که توسط خود دستگاه نوارقلب صورت می‌گیرد، فیلتریزه کردن دیجیتال به‌جای فیلترهای آنالوگ قبلی، امکان خطا در ثبت نوار قلب را به حداقل ممکن می‌رساند. دستگاه‌های جدید (من‌جمله دستگاه نوار قلب موجود در کلینیک دلتای بیمارستان لاله) با تجهیز به monitoring  همزمان در اخذ نوار قلب، در امر فیلتریزه کردن دیجیتال نقش مهمی بازی می‌کند.

در گذشته فیلترهای آنالوگ در مواردی ولو محدود، سیگنال‌های واقعی در نوارقلب را همراه با امواج مزاحم حذف می‌کردند یا در نوار قلب پارازیت (نویز، Noise) ثبت می‌کردند. این فیلتریزه کردن موقع لرزش بیمار یا وجود بیماری‌ای مثل پارکبنسون اهمیت بیشتری پیدا می‌کند و مانع از تشخیصی نادرست می‌شود.

گرفتن نوارقلب از نظر تکنیکی ساده بود، ساده‌تر هم شده است. برای گرفتن نوار قلب یا الکتروکاردیوگرافی هیچگونه آمادگی قبلی ضرورت ندارد، هر چند چسباندن الکترودهای روی سینه در افرادی که موی روی سینه کمی دارند یا در بانوان ساده‌تر است. در موارد این چنین تکنسین مربوط از ژل ضد حساسیت برای چسباندن الکترودها استفاده می‌کند.

دستگاه نوار قلب‌های قدیمی از نظر ثبت الکتروکاردیوگرافی تک کاناله بودند، اما امروز این دستگاه‌ها منسوخ شده‌اند. دستگاه‌های مدرن در سه، شش یا دوازده کانال نوار قلب را ثبت می‌کنند. بدیهی است ثبت همزمان تعداد بیشتری از کانال‌ها، در تشخیص بیماری‌ها، به‌خصوص آریتمی‌های قلبی موثرتر و دقیق‌تر است.

دستگاه‌های نوار قلب جدید می‌توانند امواج فیزیولوژیک (سیگنال‌های الکتریکی بدن) از امواج غیر فیزیولوژیک (مانند سیگنال‌های الکتریکی باتری قلب یا پیس میکر) را با متفاوت کردن شکل یا حتی رنگ سیگنال از هم تفکیک کنند و پزشک را در تفسیر بیماری یاری رسانند. این Option جدید باز هم کار تفسیر نوار قلب را ساده‌تر و تشخیص را دقیق‌تر می‌کند. در برخی بیماری‌ها که مربوط به ریتم قلب هستند، اخذ نوار قلب یا الکتروکاردیوگرافی، در وضعیت خوابیده با وضعیت ایستاده فرق می‌کند.

هر چند در بیشتر موارد نوار قلب در وضعیت خوابیده استاندارد و کافی است اما در موارد معدودی مانند سندروم بروگادا، این نوار باید هم به‌صورت خوابیده و هم ایستاده انجام گیرد. از این لحاظ دستگاه‌های مجهز به سیستم بلوتوث کاربرد بیشتری خواهند داشت.

نوار قلب دستگاهی است که علی رغم قدمتش همچنان آوانگارد است. انجام دادنش آسان و اطلاعات حاصل از آن بسیار وسیع و در برخی موارد انحصاری است و با این همه خیلی ارزان است و نارسائی چندانی ایجاد نمی‌کند به‌طوری که مثلا انجمن قلب اروپا انجام آن را برای همه جوانان ورزشکار، حتی بدون بیماری توصیه می‌کند. اطلاعات نوار قلب امروزه، به‌راحتی از راه دور در اختیار پزشکان قرار می‌گیرد.

برای اطلاعات بیشتر می‌توانید مطلب مربوط به اکوکاردیوگرافی را نیز مطالعه بفرمایید.

کلینیک دلتا مستقر در بیمارستان لاله، مرکزی تخصصی در زمینه آریتمی قلبی و اختلالات ناشی از آن است. افرادی که نیاز به خدمات مربوط به آریتمی قلب دارند می‌توانند از طریق بخش نوبت‌دهی اینترنتی وب‌سایت برای دریافت وقت ویزیت اقدام نمایند.

نوار قلب الکتروکاردیوگرافی

© 2019 Copyright © کلیه حقوق برای «کلینیک دلتا» محفوظ است. دیجیتال مارکتینگ جامع و تخصصی توسط: نوکارتو