نقشه‌برداری الکتریکی و مطالعه الکتروفیزیولوژی قلب

در توضیح الکتروفیزیولوژی قلب باید گفت قلب انسان و سایر پستانداران، در محموعه ساختمانی خود قسمت‌های مختلفی دارد. از جمله عضلات یا ماهیچه‌های قلب، دریچه‌های قلب و عروق کروزی هستند. به‌غیر از این‌ها قلب ما یک شبکه نسبتا پیچیده الکتریکی دارد. همین شبکه است که موجب می‌شود قلب تحرک فیزیکی داشته باشد و یا سرعت ضربان ما را تعیین می‌کند، متاسفانه با فقدان یا ضعف در کارکرد سیستم الکتریکی، قلب ممکن است دچار ایست کامل شود.

این سیستم الکتریکی از یک نقطه محیطی مهم که وظیفه تولید پالس الکتریکی را دارد شروع می‌شود و جریان الکتریکی را به نقطه‌ای مرکزی انتقال می‌دهد. از این نقطه است که الکتریسیته در سراسر قلب توسط سیم‌کشی پیچیده‌ای منتشر می‌شود و باعث تحریک و انقباض قلب می‌شود. در جریان بیماری‌هایی که باعث آریتمی در قلب می‌شوند ریتم الکتریکی قلب یا شبکه‌ی برقی قلب دچار اختلال می‌شود و باعث عوارضی می‌شود که گاه ممکن است کشنده باشد.

وقتی بیمار با علائمی نظیر سرگیجه، از هوش رفتن کامل، تپش قلب، احساس ضعف و ناتوانی، یا حتی تنگی نفس مراجعه می‌کند، ممکن است پزشک متخصص قلب یا فوق‌تخصص آریتمی به وجود عارضه‌ای در سیستم الکتریکی قلب شک کند و با بررسی‌های ابتدایی مانند گرفتن نوار قلب یا هولتر مونیتورینگ نوار قلب به این نتیجه برسد که ضرورت دارد، از سیستم الکتریکی قلب نقشه‌برداری الکتریکی انجام شود.

الکتروفیزیولوژی قلب
الکتروفیزیولوژی قلب

در نقشه برداری الکتریکی قلب یا مطالعه الکتروفیزیولوژی قلب (ESP) چندین فاکتور بررسی می‌شوند:
1- قدرت ضربان سازی قلب: در این مطالعه، توان ایجاد ضربان از نظر تعداد مورد بررسی قرار قرار می‌گیرد، در برخی بیماران، قلب بیمار از ایجاد و تولید ضربان کافی ناتوان شده است، ممکن است پزشک معالج در صورت صلاحدید پیشنهاد نصب باتری قلب (پیس میکر) را بدهد.

2- قدرت هدایت الکتریکی قلب: در برخی بیماران مشکلی در ایجاد تعداد کافی ضربان قلب وجود ندارد ولی هدایت الکتریکی در شبکه الکتریکی قلب مختل شده است. بنابراین علی­رغم تولید کافی ضربان، قلب بیمار توان کافی برای ایجاد برون‌ده پمپ قلب را ندارد، معمولا به این  دسته از بیماری‌ها بلوک قلبی گفته می‌شود که انواع  درجه یک، دو و سه دارد.  در برخی موارد فقط بلوک شاخه‌ای راست یا چپ LBBB یا RBBB وجود دارد. بر مبنای شدت و علائم بیماری ممکن است پزشک معالج پیشنهاد نصب باتری قلب (پیس میکر) را بدهد یا توصیه به درمان‌های طبی و دارویی کند.

3- وجود راه‌های فرعی الکتریکی: در برخی بیماران راه‌های الکتریکی فرعی یا اضافی (ACCESSORY) وجود دارند که معمولا جنبه ارثی و ژنتیکی دارند (به اشتباه به بیماران گفته می­شود رگ اضافی دارند) این راه‌های فرعی به‌مثابه یک اتصال برقی (الکتریکی) باعث شروع آریتمی‌های تند در قلب می‌شوند. با مطالعه الکتروفیزیولوژی قلب می­‌توان به وجود این راه‌ها پی برد و به درمان مقتضی آن‌ها مانند ابلیشن اقدام نمود.

4- بررسی قابلیت ایجاد آریتمی­­‌های خطرناک قلبی: در طی نقشه‌برداری الکتریکی یا مطالعه الکتروفیزیولوژی قلب قابلیت ایجاد آریتمی­­‌های بطنی و دهلیزی مورد بررسی قرار می‌گیرد و چنانچه آریتمی توسط مانورهای مخصوص تحریک قلب ایجاد شد، می‌توان نقشه‌برداری را کامل کرد و محل دقیق بروز این آریتمی‌ها و شدت خطر احتمالی را بررسی کرد و به درمان متناسب دست زد. نقشه‌برداری الکتریکی اجازه می‌دهد که نوع آریتمی و مکانیزم آن شناسایی شود تا موقع درمان با ابلیشن (سوزاندن با امواج فرکانس بالای رادیویی) به راحتی امکان‌پذیر شود.

ممکن است در حین مطالعه الکتروفیزیولوژی قلب، پزشک متخصص و فوق تخصص آریتمی جهت تحریک برخی قسمت‌های شبکه الکتریکی و یا متوقف کردن برخی قسمت‌ها از داروهای خاصی استفاده کند. معمولا این داروها اثرات کوتاه‌مدتی دارند و به‌زودی اثراتشان برطرف می‌شود.

انجام مطالعه الکتروفیزیولوژی و نفشه‌برداری الکتریکی قلبی (EPS mapping) بدون بیهوشی عمومی صورت می‌گیرد اما برخی موارد به‌دلیل کاهش استرس بیماران، پزشک معالج ممکن است از خواب عمیق یا سطحی (Deep Sedation) استفاده کند و از یک همکار بیهوشی کمک بخواهد، اما معمولا این مطالعه نیازی به بیهوشی ندارد.

برای انجام این مطالعه معمولا وریدهای فمورال (کشاله ران) مورد استفاده قرار می‌گیرند که یافتن آن‌ها برای متخصص قلب باتجربه کار دشواری نیست. این مطالعه دردناک نیست و معمولا safe است. وجود استرس زیاد در بیمار ممکن است روی نتایج مطالعه اثر بگذارد که باید توسط پزشک معالج تدبیر شود.

مطالعه الکتروفیزیولوژی قلب و نقشه‌برداری الکتریکی هر چند به‌وسیله تجهیزات جدید و مدرن به سهولت انجام می‌­شود ولی قدمتی یک صد ساله دارد. با این همه آنچه مهم‌تر از انجام این مطالعه است تفسیر یافته‌های آن است که برخی اوقات نیاز به تجربه زیاد متخصص قلب و فوق تخصص آریتمی دارد. تفسییر نادرست یافته‌ها، ممکن است باعث شود درمان درست یا مناسب انجام نشود. معمولا مطالعه الکتروفیزیولوژی و به دنبال آن اقدام درمانی ابلیشن در یک جلسه انجام می‌شود و نیازی به اقدام مجدد درمانی نخواهد بود.

کلینیک دلتا مستقر در بیمارستان لاله، مرکزی تخصصی در زمینه آریتمی قلبی و اختلالات ناشی از آن است. افرادی که نیاز به خدمات مربوط به آریتمی قلب دارند می‌توانند از طریق بخش نوبت‌دهی اینترنتی وب‌سایت برای دریافت وقت ویزیت اقدام نمایند.

الکتروفیزیولوژی قلب

© 2019 Copyright © کلیه حقوق برای «کلینیک دلتا» محفوظ است. دیجیتال مارکتینگ جامع و تخصصی توسط: نوکارتو