سکته قلبی و هر چه لازم است در خصوص آن بدانید
این روزها بیماری‌های قلبی به خصوص سکته قلبی و علائم سکته را به‌عنوان یکی از مهم ترين و شایع‌ترین عوامل مرگ‌ومير در جهان می‌شناسيم. احتمالاً همه نام کلسترول را شنیده‌اند و می‌دانید که کلسترول بد برای بدن مضر است اما این ماده چگونه سلامت قلب را با خطر مواجه می‌کند. کلسترول بد خون به‌تدريج در شریان‌ها رسوب می‌کند و با ایجاد پلاک‌هاي آهكي / چربي باعث می‌شود که دیواره داخلی سرخرگ‌های بدن با گذشت زمان سفت و تنگ شوند. هر چه زمان بیشتری بگذرد، رگ‌ها تنگ‌تر و باریک‌تر شده و مانع خون‌رساني کافی به بافت‌ها و اعضای بدن مي‌شوند. حال اگر این اتفاق در عروق کرونر قلب رخ دهد چه پیش می‌آید؟
عروق کرونر سرخرگ‌هایی هستند که وظیفه تأمين خون موردنياز ماهیچه‌های قلب را بر عهده دارند. اگر این سرخرگ‌ها دچار گرفتگى شوند و نتوانند خون کافی را به قلب برسانند «ایسکِمی» قلبی شکل می‌گیرد که وجود این وضعیت سبب می‌شود تا درد قلبی یا آنژین صدری به وجود بیاید. گاهی پیش می‌آید که پلاک‌های چربی موجود بر روی دیواره شریان کرونر در اثر عاملي مانند فشارخون يا ديابت كنترل نشده دچار پارگی و ترک خوردن شوند. در این زمان پلاکت‌ها که وظیفه انعقاد خون در زمان خونریزی را بر عهده دارند در این ناحیه جمع می‌شوند و باعث ایجاد تشكيل لخته حاد مى‌شوند. ایجاد لخته در این ناحیه را «ترومبوز» می‌نامند. وجود این لخته مجاری عروق کرونر را تنگ‌تر می‌کند و خون‌رسانی به قلب دشوارتر می‌شود. با ادامه این روند و کمبود، عضلات قلب به دلیل اینکه به میزان کافی اکسیژن دریافت نمی‌کنند صدمه می‌بینند. این مسئله زمانی حادتر می‌شود که به دلیل بزرگ شدن لخته، شریان به‌طور کامل مسدود شود و بخشی از بافت عضله قلب که از آن شریان اکسیژن دریافت مى‌کند از بین برود و بمیرد. این وضعیت را حمله قلبی یا سکته قلبی مى‌نامند. اصطلاح پزشكي آن هم انفاركتوس ميوكارد هست.
وضعیت فرد بیمار بستگی به تشخیص سریع، دریافت به‌موقع کمک‌ها و مراقبت‌های درمانی و همچنین میزان بافت آسيب ديده و از بین رفته قلب دارد.
عوامل خطر يا ريسك فاكتورها در سکته
به رفتارها، وضعیت‌ها و شرایطی که احتمال ابتلا به یک بیماری را افزایش می‌دهد عوامل خطر می‌گویند. عوامل خطر در سکته قلبی به دو گروه عوامل خطر ارثی و عوامل خطر اکتسابی تقسیم می‌شوند.
عوامل خطر ارثی: عوامل خطر ژنتیکی یا ارثی آن‌هایی است که فرد با آن به دنیا می‌آید و تغییرپذیر نیست. البته از این حرف نباید این برداشت را کرد که برای این افراد امیدی وجود ندارد. با استفاده از شیوه درست زندگی و مراقبت‌های پزشکی، بهداشتی و درمانی می‌توان از میزان تأثير و خطر این عوامل کم و از بروز مشکلات حاد جلوگیری کرد.
عوامل خطر اکتسابی: سبک و نوع زندگی افراد مي تواند سلامت آن‌ها را با خطر مواجه کند. افراد می‌توانند با استفاده از سبک و نوع زندگی مناسب از به وجود آمدن بیماری جلوگیری کنند. البته کسانی که مدتی را به شیوه نادرست، زندگی کرده‌اند، مى‌توانند با تغییر در شیوه زندگی و مراقبت پزشکی این عوامل خطر را حذف یا کنترل کنند.
بر این اساس افراد در معرض خطر به دو دسته غیرقابل اصلاح و قابل اصلاح تقسیم می‌شوند. البته به خاطر داشته باشید که وجود بیش از یک عامل خطر مى‌تواند اثرات نامطلوب را تشدید نماید و باعث وخيم‌تر شدن اوضاع شود. برای جلوگیری از سکته قلبی و مشکلات ناشی از آن بهتر است که با مشاهده یک یا چند مورد از موارد زیر، به پزشک مراجعه کنید.
افراد در معرض عوامل خطر غیرقابل اصلاح
- افرادی که سابقه‌ی وجود سکته در خانواده را دارند. به ويژه افرادی که اين سابقه برای پدر يا برادرشان قبل از سن 45 سالگی و يا برای خواهر و مادرشان قبل از 55 سالگی اتفاق افتاده است، بايد اين خطر را جدی‌تر بگيرند.
- افرادی که حداقل یكي از افراد و اعضای درجه يك خانواده آن‌ها به بيماری فشارخون بالا مبتلا هستند.
- افرادی که حداقل یكي از اعضای درجه یك خانواده آن‌ها به بيمارى دیابت نوع 2 مبتلا است.
- افرادی که حداقل يكى از اعضای درجه یك خانواده آن‌ها اختلالات چربی خون شامل کلسترول و LDL بالا و HDL پایین دارند.
- سالمندانی که بالای 60 سال سن دارند.
- خانم‌های يائسه.
- افراد در معرض عوامل خطر قابل اصلاح
- افرادی که هر گونه دخانیات مانند سیگار، قلیان و پیپ مصرف مى‌کنند.
- افراد دارای اضافه وزن و مشکل چاقی به‌خصوص چاقي شكمي
- افرادی که به دیابت و یا فشارخون بالا مبتلا هستند.
- افرادی که LDL بالا دارند.
- افرادی که با استرس و فشارهای روحی و روانی مواجه هستند.
- افرادی که فعالیت بدنی کم و ناکافی دارند.
- افرادی که تغذیه نامناسبی دارند.
سکته-قلبی
تشخیص سکته قلبی
بسیاری از افراد بر این باورند که سکته قلبی به صورتی ناگهانی و شدید اتفاق مي‌افتد اما واقعیت چیز دیگری است. بسیاری از حملات قلبی به‌صورت آهسته و یک درد ساده، خفیف و معمولی شروع مى‌شوند و پس از مدتی شدید مى‌شوند. علائم سکته قلبى در افراد مى‌تواند متفاوت باشد. احساس فشار آزاردهنده، سنگینی یا درد در وسط قفسه سینه که به‌صورت ناگهانی شروع مي‌شود و برای دقایقی ادامه پیدا می‌کند را از مهم‌ترين علائم سکته مي‌دانند. زمانی که درد به شانه‌ها، گردن، بازوها و فك پایین نیز برسد، باید متوجه شوند که مشکل حادتر و مسئله جدی‌تر است. سایر علائم سکته عبارت‌اند از احساس سبکی سر، سرگیجه شدید بدون علت، سنکوپ، تنگی نفس، عرق کردن و ناراحتی معده. البته باید توجه داشت که ممکن است تمام این علائم سکته يك جا و در یک فرد رخ ندهد و رؤيت نشود، افراد مختلف نشانه‌های متفاوتی را تجربه مى‌کنند اما با بروز این علائم باید به‌سرعت اقدام کرد.
به‌طور معمول در سکته قلبی، قفسه سینه بسیار درد مى‌گيرد و این مشخص‌ترين علامت است. در برخی موارد به‌خصوص در بيماران ديابتي و فشارخوني ممکن است شدت درد زیاد نباشد و فرد بیمار به علت خفیف بودن درد و علائم، آن را جدی نگیرد یا کمک درخواست نکند یا امیدوار باشد که این درد مربوط به کشیدگی عضلات یا سوهاضمه است. در این موارد از دست دادن هر دقیقه مي‌تواند حیاتی باشد و مرگ و زندگی بیمار به آن بسته باشد. درد ناگهانی قفسه سینه برای همه نگران‌کننده و ترسناک است. بیمار و اطرافیان او با متوجه شدن درد قفسه سینه مضطرب مي‌شوند و مي‌ترسند. برای بیمار بهتر است که این وضعیت را به اطرافیان بگوید و اطرافیان با حفظ خونسردی برای دریافت کمک‌های پزشکی با اورژانس یا مراکز درمانی تماس بگیرند یا مریض را به بیمارستان برسانند. به یک ساعت اول پس از سکته زمان طلایی می‌گویند، دلیل این نام‌گذاری این است که هر چه زودتر درمان شروع شود، میزان آسيب ديدگي عضلات قلب کاهش پیدا مى‌کند و احتمال زنده ماندن بیمار بیشتر مى‌شود. با طولاني‌تر شدن این زمان بافت بیشتری از قلب مى‌ميرد و آسیب شدیدتر خواهد شد.
در زمان مواجهه با بیمار دچار سکته چه باید کرد؟
درصورتى که علائم سکته قلبی در فردی رؤيت شد و ناراحتی او ادامه داشت بهترین راه این است که سريعاً با اورژانس تماس گرفته شود. اگر بنا به هر دلیلی دسترسی به خدمات اورژانس میسر نباشد بهتر است در سریع‌ترين زمان بیمار را به یک بیمارستانی که دارای بخش فوریت‌های قلب است برسانیم. توجه داشته باشید که اگر لازم شد فرد را به بیمارستان برسانید، بیمار تحت هیچ شرایط نباید فعالیتی داشته باشد و با استفاده از برانکار یا صندلی چرخ‌دار جابه‌جا شود. تحرک و فعالیت باعث مي‌شود که نیاز به خون و اکسیژن در بدن بیمار افزایش یابد و برای تأمين این نیاز قلب آسيب ديده باید فعالیت بیشتری انجام دهد که این امر آسیب را شدیدتر و حال بیمار را وخیم‌تر خواهد کرد. اگر بیمار تنها است و به شخص دیگری دسترسی ندارد بهترین راه این است که برای مراجعه به بیمارستان، با اورژانس تماس بگیرد. البته اگر بيمارستان بخش قلب و آنژيوگرافي داشته باشد بهتر است.
افرادی که احتمال بروز سکته قلبی در آن‌ها بیشتر است به‌خصوص افراد مبتلا به بيماري عروق کرونر قلب باید شماره تلفن فوریت‌های پزشکی یا اورژانس و همچنین سریع‌ترین مسیر رسیدن به بیمارستان از خانه و محل کار را بدانند. همچنین لازم است این افراد اطلاعات مربوط به شرایط خاص و بیماری‌هایشان را همیشه همراه خود داشته باشند و این اطلاعات را به افراد نزدیک خود نیز بدهند تا در صورت وقوع هرگونه پیشامدی، پزشکان بتوانند در سریع‌ترین زمان ممکن مؤثرترين درمان را انتخاب کنند. تسکین درد، حفظ عضله قلب، پیشگیری از بروز سکته مجدد و پیشگیری از مرگ بیمار اهدافی است که پزشکان در هنگام درمان بیمار سعی در تحقق آن‌ها دارند.
بسیاری از بیمارانی که در زمان طلایی و در مدت کوتاهی پس از سکته قلبی به بیمارستان رسانده شده‌اند و مراقبت‌های پزشکی لازم را دریافت کرده‌اند به میزان قابل‌توجهى و بدون ایجاد عوارض جدی بهبودی يافته‌اند. میزان صدمه‌ای که به قلب بیمار مى رسد به‌طور مستقیم با زمان دریافت خدمات پزشکی مرتبط است و هر اندازه میزان صدمه به قلب کمتر باشد بیمار مى‌تواند زندگی بهتری را پیش رو داشته باشد.
بسیاری از بیماران در هنگام مواجهه با سکته قلبی به بیمارستان مراجعه نمى‌کنند. بد نیست بدانید که سالمندان و جوانان بیشترین تأخير در گرفتن کمک از مراکز درمانی را دارند. دلایلی مانند آشنا نبودن با علائم سکته، مرتبط دانستن علائم سکته با بيماری‌های دیگر، ترس از بستری شدن و احساس شرمندگی در صورت جدی نبودن مورد از مهم‌ترين عواملی است که باعث مي‌شود بیماران به بیمارستان مراجعه نکنند و زندگی خود را با خطر مواجه کنند. باید بدانیم که مرگ و زندگی بیمار و کیفیت زندگی او پس از سکته در گرو مراجعه به بیمارستان در سریع‌ترين زمان ممکن و دریافت کمک‌های لازم پزشکی است.
این روزها با پیشرفت علم و تکنولوژی راه‌هاي زيادى برای پیشگیری از سکته قلبی و جلوگیری از انسداد عروق کرونر قلبی وجود دارد، فقط کافی است که با مراجعه به پزشک و انجام بررسی‌های لازم از سلامت قلب خود اطمینان حاصل کنید و یا در صورت وجود بیماری یا گرفتگی عروقي، قبل از بروز مشکل و حاد شدن بیماری به رفع و درمان آن اقدام کنید.
اگر مطالعه مطلب سکته قلبی و هر چه لازم است در خصوص آن بدانید برای شما مفيد بود پيشنهاد مى‌كنيم مطلب آريتمي قلبي چيست ؟ و راههای تشخيص آریتمي قلبى کدامند؟ را نيز مطالعه کنيد.
کلینیک دلتا مستقر در بیمارستان لاله، مرکزی تخصصی در زمینه آریتمی قلبی و اختلالات ناشی از آن است. افرادی که نیاز به خدمات مربوط به آریتمی قلب دارند می‌توانند از طریق بخش نوبت‌دهی اینترنتی وب‌سایت برای دریافت وقت ویزیت اقدام نمایند.
