نقش چربی ها در بروز بیماری های قلبی و عروقی
بیماری های قلبی و عروقی – نقش چربی ها
با وجود آن که نقش چربی ها در بروز بیماری های قلبی و عروقی مستند و اثبات شده است ولی همچنان قشر کثیری از جامعه با مصرف نادرست و زیاد این دسته از مواد غذایی سلامت خود را به مخاطره می‌اندازند. تغذیه نامناسب و استفاده بیش از حد از نمک و چربی‌ها مهم‌ترین عامل ابتلا به بیماری های قلبی و عروقی است. چربی‌ها، پروتئین‌ها و کربوهیدرات‌ها سه جزو اصلی رژیم غذایی را شامل می‌شود. بدن با ذخیره و نگه‌داری چربی می‌تواند تا مدتی بدون غذا زنده بماند. برخي از چربي‌هاي موجود در بدن در جريان خون شناور هستند و برخی دیگر از چربی‌ها به چربی‌های ساختمانی معروف هستند که کار آن‌ها محافظت از ارگان‌ها و اعصاب بدن از آسیب و ضربه است. پس تمام چربی‌ها بد نیستند اما کدام چربی‌ها مضر هستند و نقش چربی ها در ابتلا به بیماری چیست؟
انواع چربی های موجود در خون
شاید آگاهى از بيماری های قلبى و عروقى و شناخت انواع چربىهای موجود در خون و تأثیر هر یك در احتمال ابتلا به اين بيماری‌ها بتواند گامى درجهت اصلاح برخورد با بالا بودن چربي خون در جامعه بردارد و ميزان سلامت جامعه را بالا برد. توجه داشته باشيد که مصرف چربى‌ها در رژیم غذایی روزانه امری الزامى برای بدن است اما نقش چربی‌های مضر را نباید فراموش کرد و بهتر است رژیم غذایی سالم‌تری داشت.
کلسترول
ارتباط کلسترول با خطر ابتلا به بیماری های قلبی عروقی آن‌قدر زیاد است که با کاهش هر ۱ درصد از میزان سطح کلسترول خون، نيم درصد از میزان بروز بیماری های قلبی عروقی کاسته می‌شود. کارشناسان و متخصصان تغذیه توصیه می‌کنند که میزان دریافت کلسترول روزانه باید کمتر از ۳۰۰ میلی‌گرم در دسی لیتر باشد. زمانی که فرد کلسترول زیادی را توسط رژیم غذایی غلط دریافت می‌کند، این کلسترول سطح LDL یا کلسترول بد خون را افزایش می‌دهد. بیشتر افراد در خصوص تأثير بد کلسترول بر بدن و نقش چربی ها اطلاعاتی دارند اما لازم است بگوییم که باز هم تأثیر منفی اسیدهای چرب اشباع از کلسترول بیشتر است. بیشتر مواد غذایی که میزان اسیدهای چرب اشباع آن‌ها زیاد است، منبع غنی از کلسترول نیز هستند و در صورت کنترل مصرف آن‌ها میزان کلسترول دریافتی به میزان مناسبی کاهش پیدا می‌کند. بد نیست بدانید که زرده تخم‌مرغ منبع غنی از کلسترول است اما به دلیل کم بودن میزان اسید چرب اشباع در تخم‌مرغ، تأثیر این كلسترول بر LDL کمتر است. نتایج برخی بررسی‌ها نشان می‌دهد که مصرف به اندازه تخم‌مرغ نقشی در بروز بیماری های قلبی و عروقی ندارد. میزان کلسترول قابل‌قبول در خون کمتر از ۲۰۰ میلی‌گرم در دسی لیتر است که اين عدد زمانی که از ۲۰۰ عبور کند وارد مرز خطر برای بدن می‌شود و زمانی که این عدد از ۲۴۰بالاتر رود، فرد وارد محدوده خطرناک می‌شود و خطر ابتلا به بیماری‌های قلبی و عروقی او را شديداً تهدید می‌کند.
لیپوپروتئین با چگالی بالا یا HDL
HDL، لیپوپروتئین با چگالی بالا یک نوع چربی است که باعث می‌شود تا کلسترول چسبیده به دیوار داخلی شریان‌ها و رگ‌ها از آن‌ها جدا شود. همین مسئله باعث شده که به لیپوپروتئین با چگالی بالا کلسترول خوب نیز گفته شود. این نوع چربی برعکس کلسترول است و میزان آن در خون با احتمال بروز بیماری های قلبی و عروقی رابطه عکس دارد، یعنی هر چه میزان کلسترول خوب در خون بیشتر باشد خطر ابتلا به بیماری های قلبی عروقی کمتر می‌شود. تحقیقات در این زمینه، نشان می‌دهد که در ازای افزایش هر ۱ واحد لیپوپروتئین با چگالی بالا، ١ تا ٢ درصد احتمال بروز مشکلات قلبی و عروقی کاهش پیدا می‌کند. ورزش، تحرک و کاهش وزن مناسب و اصولی می‌تواند سطح HDL را در خون بالا ببرد و مسائلی مانند کم تحرکی، استعمال دخانیات و افزایش تری گلیسیرید خون از میزان این نوع چربی در خون می‌کاهد. حداقل میزان کلسترول خوبی که باید در خون مردان وجود داشته باشد ۴۰ میلی‌گرم در دسی لیتر است که این عدد برای خانم‌ها تفاوت دارد و باید سطح HDL در خونشان ۵۰ میلی‌گرم در دسی لیتر باشد. زمانی که میزان HDL از مقادیر گفته شده کمتر شود فرد وارد محدوده خطرناک شده است.
بیماری های قلبی و عروقی – نقش چربی ها
لیپوپروتئین با چگالی پایین یا LDL
بالا رفتن سطح اين لیپوپروتئین در خون به این معنی است که بدن بیش از نیاز بدن کلسترول دریافت کرده یا اصطلاحاً کلسترول بدن بالا است. در این شرایط خطر ابتلا به بیماری های قلبی و عروقی افزایش پیدا می‌کند. برخی پژوهش‌ها نشان می‌دهد که کاهش یک واحد سطح LDL، خطر بروز بیماری های قلبی را در حدود ۱ تا ۲درصد کاهش می‌دهد. زمانی که سطح LDL بالا می‌رود، اولین مرحله از آترو اسکلروز شروع می‌شود. آترو اسکلروز یا همان سخت شدن و تنگ شدن دیوار شریان‌ها می‌تواند احتمال بروز بیماری‌هایی نظیر سکته قلبی و مغزی و گرفتگی شریان‌ها را بالا برد. به همین دلیل به این نوع چربی‌ها، کلسترول بد می‌گویند. برای جلوگیری از افزایش سطح کلسترول بد خون بهتر است از مصرف بی رویه غذاهای چرب خودداری کرد و میزان ورزش و فعالیت بدنی را بالا برد. میزان سطح مجاز LDL در خون کمتر از ٧٥ میلی‌گرم در دسی لیتر است، زمانی که این عدد بین اعداد بين ۱٠٠ تا ۱٣٠ باشد فرد وارد مرز خطر شده و اگر این میزان از عدد ۱٣٠ میلی‌گرم در دسی لیتر فراتر رود فرد به محدوده خطر وارد شده است.
تری گلیسیرید
در مورد تری گلیسیرید مشکل زمانی آغاز می‌شود که در هنگام بالا بودن تری گلیسیرید خون میزان کلسترول خوب خون پایین باشد، در این هنگام خطر ابتلا به بیماری فرد را تهدید می‌کند. بهترین راه برای کاهش میزان تری گلیسیرید استفاده از یک رژیم غذایی مناسب، افزایش فعالیت بدنی و استفاده کمتر از چربی‌های اشباع است. میزان قابل‌قبولتری گلیسیرید خون عددی کمتر از ۱۵۰ میلی‌گرم در دسی لیتر است و زمانی که این میزان در خون فرد بین عدد ۱۵۰ تا ۱۹۹باشد فرد در معرض خطر است و اگر این میزان از ۲۰۰ میلی‌گرمدر دسی لیتر فراتر رود، شخص به محدوده خطرناک وارد شده است.
اسیدهای چرب اشباع
اسیدهای چرب اشباع نقش مهمی در افزایش سطح LDL خون بازی می‌کنند. فرد می‌تواند با کاهش مصرف مواد غذايي حاوی این نوع اسیدهای چرب، چربی خون را به میزان مناسبی کنترل کند و میزان خطر ابتلا به بیماری‌های گوناگون مانند گرفتگی شریان‌های بدن را کاهش دهد. کنترل میزان مصرف این اسیدهای چرب بسیار خوب است به طوری که اگر ۱ درصد دریافت انرژی از طریق اسیدهای چرب اشباع کاهش پیدا کند، کلسترول بد خون به میزان ۲٫۷ میلی‌گرم در دسی لیتر کاهش پیدا می‌کند. کارشناسان تغذیه توصیه می‌کنند که میزان مصرف اسیدها یا چربی‌های اشباع شده نباید بیشتر از ۱۰ درصد از کل انرژی مصرفی در روز باشد. برای رسیدن به این میزان باید در مصرف موادی مانند روغن نباتی جامد، فراورده‌های لبنی پرچرب، چربی‌های گوشت و دیگر مواد حاوی اسیدهای چرب اشباع دقت بیشتری داشت.
بیماری های قلبی و عروقی – نقش چربی ها
اسیدهای چرب اشباع نشده
اشاره کردیم که بدن به چربی نیاز دارد و در خصوص نقش چربی ها در بدن مطالبى گفتیم. همچنین لازم است بدانید که متخصصان تغذیه گفته‌اند که باید میزان استفاده از اسیدهای چرب اشباع را محدود کرد. حالا این سؤال مطرح می‌شود که جایگزین اسیدهای چرب اشباع چیست؟ چگونه می‌توان بدون افزایش خطر ابتلا به بیماری های قلبی عروقی ، چربی مورد نياز بدن را تأمين کرد؟ در جواب این سؤالات باید بگوییم که می‌توان از مواد غذایی حاوی اسیدهای چرب غيراشباع استفاده کرد. اسیدهای چرب غيراشباع در مواد غذایی مانند روغن‌زیتون ، روغن بادام زميني و بیشتر مغزهه وجود دارد و می‌توان به جای استفاده از مواد دارای اسیدهای چرب اشباع، از این مواد غذایی استفاده کرد تا سطح کلسترول بد خون و تری گلیسیرید را کاهش داد. تحقیقات نشان می‌دهد یکی از دلایلی که میزان ابتلا به بیماری های قلبی و عروقی در کشورهای مدیترانه‌ای را بسیار پایین‌تر از بسیاری مناطق دیگر قرار داده است، استفاده مداوم آن‌ها از میوه‌ها، سبزیجات و روغن‌زیتون در رژیم غذایی روزانه است.
اسیدهای چرب غیراشباع انواع دیگری نیز دارند. یک نوع از این اسیدهای چرب را با نام امگا ۳ می‌شناسیم. ماهی ساردین، ماهی قزل‌آلا، ماهی سالمون، دانه کتان، دانه کلزا، شاهدانه، دانه کانولا و بسیاری از مغزها منابع غنی از امگا ۳ هستند. مصرف این مواد می‌تواند میزان کلسترول بد و تری گلیسیرید خون را کاهش دهد. البته بهتر است بدانید که امگا ۳ تأثير بیشتری بر روی سطح تری گلیسیرید خون دارد و این تأثير بر میزان کلسترول بد کمتر است. امگا ۳ با خاصیت ضد انعقادی خود، می‌تواند رگ‌ها را گشاد کند و میزان پلاک‌های چسبیده به دیوار رگ‌های خونی و شریان‌های بدن را کاهش دهد. یکی دیگر از جوامعی که میزان ابتلا به بیماری‌های قلبی عروقی در آن‌ها بسیار کم است اسکیموها هستند و تحقیقات نشان داده که اسکیموها میزان زیادی مواد غذایی حاوی امگا ۳ مصرف می‌کنند. البته توجه داشته باشید که جایگزین کردن کامل چربی‌های اشباع شده با امگا ۳ مطلوب نیست. امگا ۳ می‌تواند با سرعت زیاد با اکسیژن ترکیب شود.
اسیدهای چرب غیراشباع نوع دیگری دارند که به آن امگا ۶ نیز گفته می‌شود. امگا ۶ موجب افزایش سطح کلسترول بد خون نمی‌شود اما می‌تواند با کاهش میزان کلسترول خوب خون، احتمال ابتلا به بیماری های قلبی و عروقی را افزایش دهد پس باید در مصرف مواد حاوی امگا ۶ نیز دقت کافی داشت. امگا ۶ در روغن‌های آفتابگردان، سویا و پنبه‌دانه وجود دارد.
کلینیک دلتا مستقر در بیمارستان لاله، مرکزی تخصصی در زمینه آریتمی قلبی و اختلالات ناشی از آن است. افرادی که نیاز به خدمات مربوط به آریتمی قلب دارند می‌توانند از طریق بخش نوبت‌دهی اینترنتی وب‌سایت برای دریافت وقت ویزیت اقدام نمایند.
