نشانه های بیماری قلبی چیست و راه‌های پیشگیری از آن کدامند؟
نشانه های بیماری قلبی چیست و راه‌های پیشگیری از آن کدامند؟
برخی از نشانه های بیماری قلبی که در صورت ظهور می‌تواند حاکی از بیماری باشد شامل سرگیجه، درد قفسه سینه، تپش قلب، تنگی نفس، ضعف و خستگی و عرق سرد هستند. در صورت داشتن این علائم فرد باید آن‌ها را به عنوان نشانه بیماری قلبی عروقی جدی بگیرد. در ضمن برای افراد کنجکاوی که مایل هستند بدانند آریتمی قلبی چیست؟ هم این مطلب می‌تواند راهگشا باشد.
ضعف و خستگی
بروز خستگی و ضعف سریع در افراد می تواند ناشی بیماری های قلبی باشد، برای مثال مشکل داشتن دریچه قلب، پایین بودن ضربان قلب یا نارسایی قلبی از جمله این عوامل هستند. احساس خستگی و ضعف علاوه بر بیماری قلبی می‌تواند نشانه بیماریهای غیر قلبی هم باشد. بیماری‌هایی مانند بیماریهای ریوی، بیماریهای غدد متابولیسم و یا حتی مسائل روانی. تشخیص اینکه ضعف و خستگی حاصل بیماری قلبی هست یا نه موردی است که می‌توان با مراجعه به پزشک و انجام آزمایش خون، عکس‌برداری از قفسه سینه، اکوکاردیوگرافی و الکتروکاردیوگرام قلبی(نوار قلب)، آن را بررسی کرد.
هنگامی که شخص دچار ضعف و خستگی می‌شود برای تشخیص اینکه مشکل فرد بیماری قلبی هست یا نه می‌توان علائم دیگری را نیز بررسی کرد. عرق سرد، سرگیجه ،سنکوپ (غش کردن)، تنگی نفس، ضربان کمتر از شصت بار در دقیقه (کند بودن ضربان قلب یا به اصطلاح پزشکی برادیکاردی ) و سرفه، ازجمله این علائم قابل بررسی هستند.
سرگیجه یکی از نشانه های بیماری قلبی
اگر سرگیجه با عرق سرد، عدم تعادل، سبکی سر، ضربان پایین قلب و تار شدن دید همراه باشد، احتمالا افت فشارخون اتفاق افتاده است. در حالتی دیگر اگر سرگیجه به‌صورت دوره‌های کوتاه‌مدت و همراه با تپش قلب و تعریق باشد می تواند نشانه آریتمی قلبی باشد. این عامل باید مدنظر افرادی باشد که به دنبال جواب پرسش آریتمی قبلی چیست؟ ، هستند. آریتمی قلبی می تواند بدلیل ایجاد تغییرات چشمگیر در فشار خون منشا سرگیجه گردد.
نکته‌ای که باید به آن دقت کرد این است که سرگیجه علاوه بر بیماری قلبی می‌تواند بسته به عوامل دیگری هم باشد. عواملی مثل عامل عصبی، عامل روانی یا متابولیک.
در صورتی که سرگیجه به شکلی باشد که فرد احساس کند در اطرافش حرکت اتفاق می‌افتد یا اینکه در محیط در حال چرخش است، احتمالاً مشکلی در سیستم شنوایی دارد. مخصوصاً که این نوع سرگیجه با علائمی نظیر وزوز کردن گوش، استفراغ و تهوع همراه باشد. در این مورد مراجعه به متخصص گوش و حلق و بینی توصیه می‌شود.
نوع دیگری از سرگیجه هست که فرد هنگام تغییر حالت دادن از نشسته به ایستاده دچار آن می‌شود. عامل این نوع از سرگیجه افت فشارخون (ناشی از مصرف داروهای فشارخون)، کم‌آبی و یا در سالمندان ناشی از اختلال سیستم اتونوم است. در این مورد باید فشارخون فرد در حالت ایستاده و نشسته اندازه‌گیری شود.
اگر بیماری که دچار سرگیجه شده است، مبتلا به دیابت باشد ممکن است مصرف زیاد قرص‌های کاهش قند خون یا درمان با انسولین منجر به کاهش شدید قند خون وعرق سرد و کاهش سطح هوشیاری شده که در اینصورت باید به اورژانس مراجعه شود. تا قبل از رسیدن به اورژانس می‌توان قند، عسل یا دیگر خوراکی‌های شیرین را به فرد خوراند.
درد و ناراحتی در قفسه سینه
درد قفسه سینه یکی از مهم ترین نشانه‌های بیماری قلبی عروقی است. مهم‌ترین نکته در احساس درد و ناراحتی در قفسه سینه این است که این درد الزاماً ناشی از عوارض و بیماریهای قلبی نیست. ولی اگر تنگی سرخرگیِ عروق عامل درد قفسه سینه باشد، آنژین قفسه صدری نام دارد. از جمله نشانه‌های آنژین قفسه صدری می‌توان به فشار در ناحیه پشت جناغ سینه اشاره کرد که این فشار با تحرک افزایش می‌یابد و با استراحت کردن میزان آن کم می‌شود.
این فشار و درد ممکن است به فک، گردن و بازوی دست چپ هم سرایت کند. این درد آنژینی معمولاً با مصرف قرص نیتروگلیسیرین زیرزبانی در طی ۳ تا ۵ دقیقه رفع می‌شود.
ظهور درد قفسه سینه عموماً ارتباطی با وضعیت بدن (خوابیده یا نشسته) ندارد و اگر بیش از نیم ساعت ادامه داشته باشد یا همراه با استفراغ، حالت تهوع و عرق سرد باشد، بلافاصله باید به اورژانس مراجعه کرد. همچنین اگر این درد به صورت ادامه‌دار و در اوقات استراحت هم ظهور پیدا می‌کند باز هم نیاز است که به اورژانس و متخصص قلب و عروق مراجعه شود.
بعضی از دردهای قفسه سینه هم هستند که عامل قلبی ندارند. برای مثال ممکن است سوزش پشت جناغِ سینه، بعد از خوردن غذا ایجاد شده باشد و خم شدن یا خوابیدن هم آن را تشدید کرده باشد. ممکن است دلیل آن ریفلاکس معده (برگشت محتویات معده به مری) باشد. در این حالت با تغییر دادن مزه دهان به ترشی یا استفاده از شربت‌های ضد اسیدی یا قرص رانیتیدین عوارض آن رفع می‌شود.
اگر درد قفسه سینه با سرفه و تنگی نفس همراه است و با تنفس و خوابیدن تشدید می‌شود به احتمال قوی ناشی از آمبولی ریه و یا التهاب پرده‌های قلب است و باید به پزشک متخصص مراجعه شود.
مواردی هم هست که درد قفسه سینه به دلیل اسپاسم عضلانی و مشکلات استخوانی فرد است. اگر درد با قرص نیتروگلیسیرین زیرزبانی مرتفع نشود و با تنفس، تغییر وضعیت بدن و سرفه این درد تشدید شود. به احتمال زیاد عامل درد اسپاسم عضلانی است.
علائم اورژانسی که باعث درد قفسه سینه می‌شوند
پاره شدن آئورت یکی از عواملی است که درد قفسه سینه بر اثر آن ایجاد می‌شود و باعث تند شدن تنفس و نبض شخص می‌شود. این اتفاق در صورتی که اقدام درمانی فوری انجام نشود ممکن است باعث مرگ شود. پریکاردیت حاد، پنوموتوراکس و … هم از دیگر عوامل درد قفسه سینه هستند که سکته قلبی نیستند.
تپش قلب
تپش قلب یکی دیگر از نشانه های بیماری قلبی ، می‌تواند به علت فعالیت بدنی، اضطراب یا آریتمی قلب ایجاد شده باشد. اگر شخص با انجام فعالیتی اندک هم دچار تپش قلب شود، نیاز است که به پزشک مراجعه کند. اگر فرد هنگامی که مشغول استراحت است ناگهان دچار تپش قلب شود و این درد خودبه‌خود و یک‌باره قطع شود، احتمال اینکه آریتمی قلبی رخ داده باشد، بالاست. هنگام این اتفاق شمار ضربان قلب بالاست و گرفتن نبض می‌تواند علت کسالت راکه ممکن است اریتمی باشد، مشخص کند.
اگر شخص بتواند فوری به پزشک مراجعه کرده و الکتروکاردیوگرام قلب را در هنگام تپش ثبت کند، تشخیص اینکه مشکل پیش‌آمده آریتمی هست یا نیست، آسان می‌َشود. البته ممکن است فرد، احساس درد خفیف درون قفسه سینه یا یک ضربان قوی را داشته باشد که این موارد می‌تواند نشانه إحساس کردن ضربان نابجای قلبیPAC,PVC)) باشد. اگر این ضربان‌های نابجا در فعالیت قلبی شخص وجود داشته باشند در هنگام ثبت نوار الکتروکاردیوگرام قابل تشخیص خواهند بود.
اگر تپش قلب در مبتلایان به بیماری‌هایی مثل نارسایی قلب یا مشکلات دریچه رخ بدهد این احتمال وجود دارد که فرد دچار آریتمی‌های ، AF یا تاکیکاردی بطنی یا فلوتر دهلیزی شده باشد.
در صورتی که در زمان هجوم حمله تپش قلب به فرد، امکان معاینه یا ثبت نوار قلبی نباشد می‌توان از روش هولترمونیتورینگ استفاده کرد. در روش هولترمونیتورینگ می‌توان نوار قلب را در بازه زمانی ۲۴ تا ۴۸ ساعت گرفت و اگر حملات تپش قلب، فراوانی زیادی داشته باشد (بیش از روزی یک بار) می‌توان الکتروگرام قلب را با روش هولترمونیتورینگ، ثبت کرد.(رجوع کنید به بخش هولتر مونیتورینگ نوار و فشارخون)
تنگی نفس
وقتی یک فرد دچار تنگی نفس می‌شود این اتفاق می‌تواند از نشانه های بیماری قلبی یا غیر قلبی باشد. اگر با افزایش فعالیت بدنی، تنگی نفس افزایش پیدا کند، پا متورم شود و تنگی نفس شبانه هم اتفاق بیفتد. عامل آن نارسایی قلب و مشکلات دریچه‌ای قلبی است که به‌وسیله اکوکاردیوگرافی قابل تشخیص است.
از جمله عوامل دیگری که می‌تواند باعث تنگی نفس شود می‌توان به نارسایی کلیوی، بیماریهای متابولیک، مسائل روانی، آسم و بیماریهای انسداد ریوی اشاره کرد. سرفه، خس‌خس سینه، خلط زیاد و مصرف مداوم دخانیات هم که ممکن است باعث آمفیزم و برونشیت شود، از جمله عوارض آسم و انسدادراه های هوایی ریه هستند.
آمبولی ریه نیز می‌تواند عامل تنگی نفس باشد. اگر شخص در بیمارستان بستری بوده یا برای زمان زیادی بی‌حرکت مانده باشد احتمال اینکه تنگی نفس به دلیل لخته تشکیل شده در اندام تحتانی و آمبولی ریه اتفاق افتاده باشد، زیاد است.
آریتمی‌های قلبی مثل تاکیکاردی‌ها و برادیکاردی هم باعث تنگی نفس می‌شوند که این موارد با گرفتن نبض قابل تشخیص هستند.
نکته مهم: اگر بیماری که دچار تنگی نفس شده است مبتلا به دیابت بوده یا سالمند است، باید فوراً به اورژانس مراجعه کند زیرا حمله قلبی در این افراد عموماً بدون درد و علائم است و فقط ممکن است دچار تنگی نفس ناگهانی شوند. باید توجه کرد که در سالمندان و افراد ديابتي حمله قلبي با درد خفيف يا بدون درد بوده و تنگي نفس ناگهاني تنها علامت است. بنابراين ارجاع فوري اين بيماران به اورژانس الزامي است.
عرق سرد
یکی از نشانه‌های شایع حملات بیماری قلبی عروقی ، آریتمی‌ها، نارسایی قلبی و برادیکاردی تعریق است که عموماً با علائم دیگری بروز پیدا می‌کند. اگر این تعریق سرد همراه با درد آنژینی باشد احتمال حمله‌های قلبی بالاست. اگر عرق سرد همراه با ضعف و بی‌حالی، سرگیجه و تپش قلب باشد احتمال آریتمی‌های قلبی بالاتر است و اگر تعریق همراه با تنگی نفس و احساس خستگی باشد احتمال نارسایی قلبی وجود دارد. توضیحات این بخش هم می‌تواند برای توضیحِ سوال آریتمی قلبی چیست؟ ، کمک‌کننده باشد.
در صورتی که شخص مبتلا به دیابت باشد، عرق سرد می‌تواند ناشی از کاهش قند خون باشد که با گیجی و کاهش سطح هوشیاری همراه است. در بین سالمندها و دیابتی‌ها، صرف عرق سرد می‌تواند ناشی از حمله قلبی باشد و این مهم نیازمند توجه ویژه توسط اطرافیان است.
عواملی که برای قلب انسان ایجاد خطر می‌کند
حمله و درد قلبی ممکن است برای بسیاری از افراد روی دهد اما عواملی هستند که خطر ابتلا به حمله قلبی را تشدید می‌کنند. عواملی مثل مصرف غذاهایی با چربی‌های اشباع، عدم فعالیت بدنی، چاقی و وزن بالا، دیابت، استرس و فشار روانی و روحی، فشارخون و چربی خون بالا، جنسیت مذکر، داشتن سابقه بیماری سرخرگ‌های قلب و سکته قلبی در خانواده و سیگار کشیدن. هر کدام از این موارد می‌تواند باعث بروز بیماری قلبی عروقی در افراد شود.
اقدامات درمانی اولیه در هنگام بروز علائم حمله قلبی
در بدو امر که شخص متوجه شد دچار درد قلبی شده است بهتر است که فعالیت خود را قطع کرده، دراز بکشد و استراحت مطلق داشته باشد. در صورتی که درد ادامه پیدا کند و شک به حمله حاد قلبی بالا باشد ، بهتر است با یک تا سه قرص زیرزبانی نیتروگلیسیرین درد را تسکین داد تا امکان انتقال شخص به اورژانس فراهم شود. باید آگاه باشید که قرص‌های حل‌کنندهِ لخته فقط در ساعات اولیه حمله قلبی موثر هستند و بلافاصله باید شخص را به اورژانس منتقل کردتا در زمان موثر شانس استفاده از این داروها از دست نرود.
اگر فرد بر اثر شدت حمله دچار ایست قلبی شده و یا بی‌هوش شده باشد، هرچه سریع‌تر باید عملیات احیا و تنفس دهان‌به‌دهان را آغاز کرد. اگر فرد ضربان قلب ندارد، باید ماساژ قلبی را آغاز کرد و تا زمان رسیدن آمبولانس عملیات احیا را ادامه داد.
تشخیص حمله قلبی
بعد از اینکه فردِ دارای علائمِ حمله به اورژانس مراجعه کرد در اولین مرحله یک نوار قلب از او گرفته می‌َشود. اگر در نوار قلب مشخص شود که قلب باتنگی شدید عروق قلبی و کاهش خون‌رسانی مواجه است فرد را در بخش مراقبت‌های ویژه قلبی (سی‌سی‌یو) بستری می‌کنند. اگر این مورد در نوار دیده نشود پزشک با توجه به شرایط تشخیص می‌دهد که شخص بستری بشود یا خیر.
اگر تشخیص پزشک بستری شدن فرد باشد ممکن است بعد از نوار قلب مراقبت‌های درمانی دیگری بر روی فرد انجام بگیرد که شامل این موارد می‌شود: اسکن پرفیوژرن میوکارد،سیتی آنژیوگرافی ، آنژیوگرافی استاندارد و سنجش آنزیم‌های قلب که از عضله قلب به درون خود وارد می‌شود.
درمان در بیمارستان
بعد از انتقال فرد به بیمارستان باید اکسیژن‌رسانی به بیمار شروع شود، سپس داروهایی که لخته‌های خون را حل می‌کنند در زمان ۱ تا۲ ساعت بعد بروز حمله به او داده شود.(هرچه زودتر بهتر). بعد از آن داروهای ضد درد داده شود. سپس داروهای ضد انعقاد برای جلوگیری از تشکیل لخته خون جدیدو نیتروگلیسیرین برای افزایش خون‌رسانی و گشاد کردن سرخرگ‌ها به فرد داده شود. داروی ضد بی‌نظمی و ضد آنژین صدری برای پایدار کردن نامنظمی قلب و برای پایدار کردن ضربان قلب نیز امکان دارد برای او تجویز می‌شود. در صورت نیاز باید از شوک الکتریکی و حتی جراحی استفاده کرد.
سکته قلبی
زمانی که عروق کرونر (عروق تغذیه‌کننده عضله قلب) دچار تنگی و انسداد شوند سکته قلبی اتفاق می‌افتد. تصلب شرائین یا سفت شدن جدار عروق کرنر دلیل اصلی تنگی و انسداد این عروق است. عواملی که باعث می‌شود عروق کرونر دچار تنگی و انسداد شوند مصرف سیگار، دیابت، عدم تحرک، اضافه‌وزن و چاقی، دلایل ارثی ، فشارهای عصبی و روانی، افزایش چربی‌های مضر در خون، افزایش فشارخون، هستند.
پیشگیری از سکته قلبی
برای جلوگیری از تنگی و انسداد عروق کرونر و اصطلاحاً پیشگیری از سکته قلبی و بیماری قلبی عروقی ، ورزش بهترین راه است. ورزش منظم و مداوم باعث می‌شود که قطر عروق کرونر قلب افزایش پیدا کند،عروق ابد.جدید تشکیل شود، عضله قلب قوی شود و قدرت پمپاژافزایش یابد.ورزش همچنین چربی‌های مضر موجود در خون را کاهش می‌دهد. ورزش باعث می‌شود که عروق فرعی کرونر در زمانی که عروق اصلی تنگ می‌شوند، افزایش پیدا کنند. باعث کاهش تعداد ضربان قلب در حالت استراحت می‌شود و میزان فشارخون را کاهش می‌دهد.
نکات ورزشی برای بیماران قلبی
بهترین نوع ورزش برای افرادی که بیماری قلبی عروقی دارند، پیاده‌روی است. در ابتدا می‌توان آن را از ۲ تا ۵ دقیقه آغاز و هر روز ۲ دقیقه به آن اضافه کرد تا به میزان روزی ۳۰ تا ۴۵ دقیقه برسد. میزان و شدت پیاده‌روی یا ورزش‌های دیگر باید به اندازه‌ای باشد که فرد دچار درد سینه، تنگی نفس، سرگیجه و خستگی زیاد نشود. بیمار در هنگام ورزش باید نیتروگلیسیرین همراه داشته باشد؛ که در صورت بروز مشکل آن را به صورت زیرزبانی استفاده کند. فرد نباید در آب‌وهوای خیلی گرم و یا خیلی مرطوب ورزش کند.
باید از انجام ورزش‌های سنگین مانند شنو رفتن، دمبل زدن، وزنه‌برداری یا عملی مثل هل دادن ماشین پرهیز کند. هنگام مبتلا شدن به بیماری‌هایی مثل سرماخوردگی از انجام ورزش پرهیز کند. از دوش گرفتن با آب خیلی سرد یا گرم و از شنا کردن در آب سرد و گرم نیز پرهیز کند.
در صورتی که مطالعه این مقاله برای شما مفید بوده است توصیه می‌کنیم مقاله سلامتی قلب چگونه حاصل می‌شود را نیز بخوانید.
کلینیک دلتا مستقر در بیمارستان لاله، مرکزی تخصصی در زمینه آریتمی قلبی و اختلالات ناشی از آن است. افرادی که نیاز به خدمات مربوط به آریتمی قلب دارند می‌توانند از طریق بخش نوبت‌دهی اینترنتی وب‌سایت برای دریافت وقت ویزیت اقدام نمایند.
