علائم فیبریلاسیون دهلیزی
علت فیبریلاسیون دهلیزی در افراد، نامرتب و بدون الگو است که ریتم قلب تند و شدید می‌شود. وقتی فیبریلاسیون دهلیزی رخ می‌دهد که دو اتاقک بالایی قلب (دهلیز و بطن)، به‌سبب سیگنال‌های نامنظم و غیرنرمال الکتریکی نامناسب به‌خوبی با یکدیگر کار نکنند. به‌طورکلی، دهلیز و بطن با سرعت یکسان جمع می‌شوند. در فیبریلاسیون دهلیزی، دهلیز و بطن با سرعت یکسان از یکدیگر فاصله می‌گیرند، چراکه دهلیز بسیار سریع و نامنظم جمع می‌شود. یکی از آریتمی‌های نسبتاً شایع قلبی، فیبریلاسیون دهلیزی به‌شمار می‌رود که در آن ریتم نرمال انقباض قلب به‌خوبی کار نمی‌کند. در این صورت ضربان قلب از حالت منظم و سینوسی تبدیل به ریتم نامنظم با ضربان قلب متغیر می‌شود. این نوع بیماری اغلب در افرادی مشاهده می‌شود که سابقه بیماری قلبی داشته باشند. بیماری‌های قلبی شامل تنگی یا نارسایی دریچه‌های قلب، ایسکمیک و نارسایی قلبی است. در برخی مواقع افراد بدون هیچ‌گونه بیماری شناخته شده قلبی، دچار فیبریلاسیون می‌شوند.
علت شایع فیبریلاسیون دهلیزی
التهاب طولانی‌مدت و صدمه به دیواره دهلیزهای قلب مخصوصاً دهلیز چپ را می‌توان جزء مهم‌ترین دلایل بروز فیبریلاسیون دانست. التهاب، فیبروز، تغییر فرم و بیشتر شدن فشار وارد شده به دیوار دهلیز چپ همه موجب دگرگونی عملکرد الکتریکی آن شده و زمینه را برای تشکیل نابجای قلبی و بروز آریتمی مهیا می‌کند. از دیگر علت فیبریلاسیون دهلیزی می‌توان به بزرگ‌شدن دهلیز چپ اشاره کرد. بیشتر شدن اندازه حفره دهلیز چپ که به‌دلیل بیماری‌های متعدد قلبی مخصوصاً بیماری دریچه میترال رخ می‌دهد، جزء علت اصلی ایجاد فیبریلاسیون دهلیزی محسوب می‌شود.
در حالت عادی فشار داخل حفره دهلیز چپ نزدیک به صفر است. بیشتر شدن فشار درون حفره دهلیز چپ تأثیر مستقیمی بر روی جداره دهلیز داشته و زمینه را برای آریتمی‌های دهلیزی فراهم می‌کند. رایج‌ترین دلایلی که موجب بیشتر شدن فشار درون دهلیز چپ می‌شود، بیماری‌های کلی قلب و بطن چپ نظیر نارسایی قلبی و بیماری‌های کرونری قلب و سیستمیکی همانند فشارخون بالا است. فیبریلاسیون دهلیزی یک نوع نماد از صدمات و استرس‌های وارده به تمام سیستم قلبی، عروقی و سراسر بدن است. در برخی از موارد هیچ‌گونه دلیل خاصی برای ایجاد فیبریلاسیون دهلیزی وجود ندارد. براساس آمار حداقل 10 درصد از افراد هیچ‌گونه بیماری قلبی زمینه‌ای ندارند. در این رابطه، امکان دارد به‌دلیل مصرف الکل و کافئین، استرس، داروهای خاص، تعادل نداشتن الکترولیت یا متابولیک، عفونت‌های شدید یا عوامل ژنتیکی باشد. در برخی از موارد هیچ‌گونه علت خاصی یافت نمی‌شود و تنها به‌دلیل افزایش سن، مخصوصاً بعد از 60 سالگی بیشتر می‌شود.
چه چیزی موجب فیبریلاسیون دهلیزی می‌شود؟
تپیدن قلب به طور طبیعی، موجب سفت و جمع‌شدن جداره‌های عضلانی آن می‌شود تا بتوانند خون را به بیرون از قلب و بدن انتقال دهند. در این صورت با آرام تپیدن ضربان قلب مجدداً قلب پر از خون می‌شود. این پروسه با تپیدن قلب تکرار می‌شود. در فیبریلاسیون دهلیزی، حفره‌های بالای قلب به‌صورت تصادفی و در برخی از مواقع سریع جمع می‌شوند که عضله قلب نمی‌تواند بین انقباضات به‌درستی شل گردد. این عمل توان و راندمان قلب را کاهش می‌دهد. فیبریلاسیون دهلیزی هنگامی رخ می‌دهد که تکانه‌های الکتریکی غیرطبیعی به‌صورت غیرمنتظره در دهلیز تولید می‌شوند.
این تکانه‌ها بر ضربان‌ساز طبیعی قلب تسلط پیدا می‌کنند که دیگر نمی‌توانند ریتم قلب را مهار نمایند. این عوامل موجب می‌شود که ضربان نبض و قلب شما بسیار نامنظم باشد. دلایل آن به‌صورت کامل شناخته نشده، اما سعی دارد بر گروه‌های خاصی از افراد نظیر مسن و افرادی که بیماری‌های مزمن همانند بیماری قلب، فشارخون بالا یا چاقی زندگی می‌کنند، اثر بگذارند. امکان دارد در شرایط منحصربه‌فردی نظیر مصرف الکل زیاد یا سیگارکشیدن ایجاد شود.
شایع‌ترین علائم فیبریلاسیون دهلیزی
برخی از افراد مبتلا به فیبریلاسیون دهلیزی هیچ‌گونه علائمی را متوجه نمی‌شوند. افرادی که علائم فیبریلاسیون دهلیزی دارند، ممکن است شامل موارد زیر باشند:
- تپش قلب
- درد قفسه سینه
- سرگیجه
- خستگی
- سبکی سر
- کاهش توانایی ورزش‌کردن
- تنگی نفس
- ضعف
علل بروز فیبریلاسیون دهلیزی
علت فیبریلاسیون دهلیزی در بیماران می‌تواند شامل موارد مختلفی باشد. از رایج‌ترین علت‌های بروز فیبریلاسیون دهلیزی می‌توان به مشکلات خاص، آسیب‌دیدن قلب یا تغییر غیرنرمال و ارثی قلب اشاره کرد. عوامل احتمالی بروز فیبریلاسیون دهلیزی می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- فشارخون بالا
- حمله‌های قلبی
- بیماری شریان‌های قلبی و عروقی
- دریچه‌های غیرنرمال قلبی
- مشکلات قلبی و مادرزادی
- غده تیروئید پرکار یا عدم تعادل متابولیک بدن
- قرارگیری در مقابل محرک‌های منحصربه‌فرد مانند مواد دارویی، کافئین، تنباکو و الکل
- سندرم سینوس مشکل‌دار؛ عدم راندمان درست و نرمال ضربان‌ساز طبیعی قلب
- بیماری‌های مرتبط با شش‌ها
- عمل‌های جراحی قبلی بر روی قلب
- عفونت‌های رایج و گوناگون
- استرس ایجاد شده به‌دلیل بیماری ذات‌الریه، عمل جراحی یا سایر بیماری‌ها
- آپنه خواب
بااین‌حال برخی از افراد دچار فیبریلاسیون دهلیزی می‌شوند، اما هیچ‌گونه مشکل و آسیب قلبی ندارند. به این نوع بیماری مجرد و بی‌علت گفته می‌شود. معمولاً در فیبریلاسیون مجرد دهلیزی، دلیل ایجاد این مشکل نامشخص است و عوارض جانبی شدید و خطرناک در این شرایط نادر خواهد بود.
عوامل ریسکی فیبریلاسیون دهلیزی
برخی از پارامترهای منحصربه‌فرد می‌توانند خطر ایجاد مشکل فیبریلاسیون دهلیزی را در شما بیشتر کنند. این پارامترهای ریسکی شامل موارد زیر هستند:
سن
با بالارفتن سن، خطر بروز این مشکل قلبی افزایش می‌یابد.
بیماری قلبی
افراد اگر دچار بیماری قلبی شده باشند؛ به‌عنوان‌مثال، مشکلات دریچه‌ای قلب، بیماری‌های مادرزادی، نارسایی قلبی و تنگی، بیماری شریان‌های قلبی و عروقی، سابقه حملات قلبی یا عمل‌های جراحی مرتبط با آن خطر مبتلا شدن به این مشکل دهلیزی را افزایش می‌دهد.
فشارخون بالا
فشارخون و غیرنرمال بودن آن، به‌ویژه اگر به‌خوبی با تغییرات سبک زندگی یا مصرف دارو مهار نشود، امکان بالابردن ریسک مبتلا به فیبریلاسیون دهلیزی وجود دارد.
دیگر شرایط و بیماری‌های خطرناک و شدید
افرادی که دارای مشکلات و بیماری‌های خاصی مانند تیروئید، آپنه خواب، سندروم‌های متابولیک، دیابت، بیماری کلیوی شدید و یا مشکلات ریوی هستند، ریسک مبتلا شدن را افزایش می‌دهند.
مصرف الکل
در برخی از افراد امکان تحریک با نوشیدن الکل وجود دارد و می‌تواند مقدمه ایجاد مشکلات فیبریلاسیون دهلیزی باشد. نوشیدن بیش از حد الکل خطر ابتلا به فیبریلاسیون دهلیزی را نسبت به حالت عادی افزایش می‌دهد.
چاقی زیاد
افرادی که دچار اضافه‌وزن هستند، امکان بروز فیبریلاسیون در آن‌ها افزایش می‌یابد.
سابقه خانوادگی
افرادی که سابقه مبتلا شدن به این بیماری را دارند، نسبت به سایر افراد خطر بیشتری آن‌ها را تهدید می‌کند.
شیوه زندگی کم‌تحرک
براساس مطالعات انجام شده شیوه زندگی بسیار کم‌تحرک می‌تواند به طور قابل‌توجهی در مبتلا شدن افراد به فیبریلاسیون دهلیزی تأثیر بگذارد. در حقیقت، مطالعات انجام شده نشان می‌دهد افرادی که دارای اضافه‌وزن و بدون تحرک هستند، می‌توانند با انتخاب شیوه درست زندگی اقدام به کاهش وزن کنند. در این صورت می‌توانند ریسک مبتلا شدن به فیبریلاسیون دهلیزی را به طور قابل‌توجهی بکاهند.
چگونگی تشخیص فیبریلاسیون دهلیزی
برای تشخیص فیبریلاسیون دهلیزی اولین کاری که باید انجام شود، گرفتن نوار قلب است. در نوار قلب فعالیت الکتریکی قلب از طریق حسگرهایی که روی قفسه سینه قرار دارند، ثبت می‌شود. امکان دارد پزشک برای تشخیص این مشکل از افراد بخواهد چند روز در هنگام فعالیت‌های روزمره، فعالیت قلب خود را ثبت نمایند. برای این کار از دستگاه هولتر مانیتورینگ استفاده می‌شود که مشابه نوار قلب است و به‌صورت مداوم فعالیت الکتریکی قلب را ثبت می‌کند. امکان دارد پزشک به بررسی‌های بیشتری برای تشخیص فیبریلاسیون دهلیزی احتیاج داشته باشد. در ادامه به برخی از نمونه‌های بررسی برای کمک به تشخیص فیبریلاسیون دهلیزی اشاره می‌کنیم:
- آزمایش خون برای بررسی وضعیت کبد، کلیه و تیروئید
- عکس قفسه سینه
- اکوکاردیوگرافی
- تست ورزش
- تصویربرداری تخصصی از قلب نظیر ام‌آرآی یا سی‌تی‌اسکن
عوارض جانبی فیبریلاسیون دهلیزی
برخی اوقات فیبریلاسیون دهلیزی می‌تواند موجب بروز شرایط ناخواسته و عوارض مختلفی شود. این عوارض و مشکلات می‌توانند شامل موارد زیر باشند:
سکته
ریتم ناهنجار و نامرتب می‌تواند موجب فشرده شدن خون در دهلیز قلب شده و باعث ایجاد لخته‌های خون گردد. اگر یک لخته خون ایجاد شود، امکان تفکیک آن از ناحیه قلب و رفتن آن به سمت مغز وجود دارد. این لخته خونی قابلیت انسداد جریان خون را در آن ناحیه دارد و در نهایت موجب بروز سکته می‌شود. خطر بروز سکته در بیماری فیبریلاسیون ارتباط مستقیمی با سن افراد دارد. به‌طورکلی هرچه سن بالاتر رود، خطر ایجاد آن نیز افزایش می‌یابد. عوامل دیگری مانند فشارخون بالا، دیابت، سابقه نارسایی قلبی و سکته‌های قلبی جزء مواردی هستند که خطر بروز آن را بیشتر می‌کنند. مصرف داروهای خاص مانند رقیق‌کننده‌های خون این قابلیت را دارند که خطر بروز سکته را تا حد بسیار زیادی بکاهند. همچنین مصرف این داروها می‌تواند صدماتی که لخته‌های خون به ارگانهای دیگر بدن وارد می‌کنند را کم کنند.
نارسایی قلبی
فیبریلاسیون دهلیزی در قلب، به‌ویژه درصورتی‌که مدیریت و درمان نشود، امکان دارد موجب تضعیف شدن قلب بیمار و در نهایت نارسایی این ارگان مهم بدن گردد. در این شرایط قلب بیمار نمی‌تواند گردش خون کافی و موردنیاز بدن شما را فراهم کند.
در این مقاله سعی شد در رابطه با علت فیبریلاسیون دهلیزی و علائم آن بحث کنیم. عوامل مختلفی می‌توانند در بروز فیبریلاسیون دهلیزی تأثیرگذار باشند. مهم‌ترین دلایل بروز فیبریلاسیون شامل التهاب طولانی‌مدت و صدمه به دیواره‌های دهلیزی قلب (دهلیز چپ) است. با تغییر ساختار و افزایش فشار به دیواره دهلیز چپ می‌تواند منجر به تغییر راندمان الکتریکی قلب شده و زمینه را برای بروز مشکلات قلبی و آریتمی فراهم می‌کند. برای دریافت مشاوره و پاسخگویی به سؤالات شما می‌توانید از طریق کارشناسان ما در کلینیک دلتا (بیمارستان لاله) اقدام نمایید.
